Οι τύποι των αερομοντέλων

Λίγη ιστορία

Τα πρώτα αερομοντέλα κατασκευάστηκαν αρκετούς αιώνες πριν, αλλά οι λεπτομέρειες γι' αυτά χάθηκαν μαζί τους. Στον μεσαίωνα ο Leonardo Da Vinci έφτιαξε μικρά ομοιώματα των πειραματικών "πετομηχανών" του για να ερευνήσει τις αρχικές ιδέες του γύρω από την πτήση περιλαμβάνοντας μεταξύ άλλων το ελικόπτερο και το ορνιθόπτερο.

Το πιο παλιό αερομοντέλο για το οποίο έχουμε πλήρη στοιχεία, είναι το "Planophore" που έφτιαξε ο Alphonse Penaud το 1871. Στην πρώτη του πτήση έμεινε στον αέρα για ... 11 δευτερόλεπτα και κάλυψε απόσταση ... 40 μέτρων!!!

Από τις αρχές του προπερασμένου αιώνα έχουμε περισσότερα δείγματα των πειραμάτων που έκαναν οι επίδοξοι αεροναυπηγοί της εποχής με ατμό, πεπιεσμένο αέρα, μπαρούτι, τεντωμένα λάστιχα ή κουρδισμένα ελατήρια, στην προσπάθειά τους να φτιάξουν ιπτάμενες μηχανές.

Αρχαιολογία

Οι πρωτοπόροι αερομοντελιστές κατασκεύαζαν τα μοντέλα τους από σκληρή ξυλεία, ατσαλόσυρμα και λαδωμένο μετάξι και, για να γυρίσουν την έλικα, τα εφοδίαζαν με λαστιχένιο "μοτέρ" που έφτιαχναν από σαμπρέλες αυτοκινήτων. Οπως ίσως ήταν αναμενόμενο, οι οπαδοί του αερομοντελισμού πλήθαιναν με τέτοιο ρυθμό, που την εποχή της πρώτης επανδρωμένης πτήσης μηχανοκίνητου αεροπλάνου το 1903, κυκλοφορούσαν ήδη εμπορικοί κατάλογοι με υλικά για την κατασκευή αερομοντέλων.

Με την στενή παρακολούθηση της γενικώτερης τεχνικής εξέλιξης τα μοντέλα εφοδιάστηκαν με εμβολοφόρους κινητήρες εσωτερικής καύσης, αλλά επειδή ήταν μεγάλα και βαρειά, και δεν είχαν κανένα σύστημα οδήγησης, χρειάζονταν πολύ μεγάλες εκτάσεις για την πτήση τους. Η προοδευτική ελάττωση του μεγέθους των κινητήρων και η χρήση της ελαφρυάς ξυλείας μπάλσα ήταν δύο σημαντικοί παράγοντες που βοήθησαν να μειώσουν το μέγεθος και το βάρος των μοντέλων, που είχε σαν αποτέλεσμα να βελτιωθούν και οι επιδόσεις τους.

Μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο η στροφή προς τους απλούστερους κινητήρες εσωτερικής καύσης (στους diesel στην Ευρώπη και στους glow στην Αμερική), έστρεψε το ενδιαφέρον των αερομοντελιστών στα μοντέλα κυκλικής πτήσης και τα πρώτα πειραματικά τηλεκατευθυνόμενα μοντέλα. Από την δεκαετία του 1970 τα συστήματα της τηλεκατεύθυνσης έγιναν τόσο προσιτά και αποδοτικά, που ο καθ' ένας μπορεί πλέον να τα αποκτήσει. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι σύγχρονοι αερομοντελιστές ασχολούνται σε ποσοστό μεγαλύτερο από 95% με τα τηλεκατευθυνόμενα.

Σήμερα οι πολυπληθείς βιοτεχνίες και βιομηχανίες εφοδιάζουν τους αερομοντελιστές με χίλια-δυό εξαρτήματα για την συναρμολόγηση και την πτήση απλών ή σύνθετων μοντέλων. Ο αερομοντελιστής όμως δεν στηρίζεται μόνο σ' αυτή την προσφορά. Ανακαλύπτει νέες λύσεις, υιοθετεί μοντέρνα υλικά, τελειοποιεί τα υπάρχοντα σχέδια. Το άθλημα συνεχώς διευρύνεται με νέες κατηγορίες. Δεν έχουμε παρά να κοιτάξουμε ψηλά, και αμέσως θα οραματιστούμε τι μας επιφυλάσσει το αύριο.

" Μόνο ο ουρανός είναι το όριο "

Οι τρείς κλάσεις

Ανάλογα με τον τρόπο ελέγχου-οδήγησης, τα αερομοντέλα κατατάσσονται σε τρείς μεγάλες κλάσεις: στα Ελεύθερης Πτήσης, στα Κυκλικής Πτήσης και στα Τηλεκατευθυνόμενα.

Ανεμόπτερα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων

Λαστιχοκίνητα ελεύθερης πτήσης εσωτερικών χώρων

Λαστιχοκίνητα ελεύθερης πτήσης εξωτερικού χώρου

Μηχανοκίνητα ελεύθερης πτήσης εξωτερικών χώρων

Στην ελεύθερη πτήση (free flight) δεν υπάρχει οποιαδήποτε φυσική ή ηλεκτρονική σύνδεση μεταξύ μοντέλου και ανθρώπου, μετά την απογείωση. Τα απλούστερα από αυτά, τα ανεμόπτερα (F/F gliders) - χωρίς μηχανή προώθησης - αποκτούν το επιθυμητό ύψος ρυμουλκούμενα με ένα νήμα. Τα λαστιχοκίνητα (F/F rubber) απογειώνονται με την βοήθεια στριμένου λάστιχου που γυρίζει την έλικά τους, ενώ στα μηχανοκίνητα (F/F power), την έλικα γυρίζει στην φάση της ανόδου, κάποια μηχανή όπως κινητήρας εσωτερικής καύσης, ηλεκτρικό μοτέρ, ή μοτέρ πεπιεσμένου αερίου.

Ολα τα μοντέλα ελεύθερης πτήσης ρυθμίζονται να πετάνε σε κύκλους. Αυτά που πετάνε σε εσωτερικούς χώρους για να μένουν στο κέντρο της αίθουσας και να μην χτυπάνε στους τοίχους, αυτά δε που πετάνε σε εξωτερικούς χώρους για να μην απομακρύνονται πολύ. Οπως είναι φανερό, τα τελευταία χρειάζονται για την πτήση τους μεγάλες εκτάσεις χωρίς εμπόδια.

Κυκλικής πτήσης

Σε πολλά κράτη παραμένουν δημοφιλή τα μοντέλα κυκλικής πτήσης (control line, C/L). Αυτά ελέγχονται από τον χειριστή που βρίσκεται στο έδαφος με την χρήση συρμάτων, συνδεδεμένων στη μία τους άκρη με το μοντέλο και στην άλλη με μία λαβή. Το μήκος των συρμάτων, δηλαδή η ακτίνα της πτήσης, κυμαίνεται από 15 έως 21 μέτρα. Στην πραγματικότητα τα μοντέλα κυκλικής πτήσης δεν περιορίζονται σε απλούς κύκλους αλλά ελίσσονται σε όλη την ευρύτερη περιοχή του ημισφαίριου που ορίζεται από την ακτίνα της πτήσης. Τα μοντέλα της κατηγορίας αυτής δεν χρειάζονται μεγάλους χώρους για την πτήση τους, αρκεί μία έκταση λίγο μεγαλύτερη από ότι το μήκος των συρμάτων οδήγησης, χωρίς εμπόδια.

Η κλάση της κυκλικής πτήσης περιλαμβάνει τέσσερεις κατηγορίες μηχανοκίνητων μοντέλων. Τα ακροβατικά (aerobatics, stunt) που εκτελούν ακροβατικούς ελιγμούς. Τα μοντέλα ταχύτητας (speed) που έχουν στόχο την επίτευξη μεγαλύτερης δυνατής ταχύτητας. Τα μοντέλα αερομαχιών (combat) που συναγωνίζονται ανά δύο σε αερομαχίες προσπαθώντας το καθ' ένα να κόψει την χάρτινη κορδέλα που τραβάει το άλλο, και τέλος τα μοντέλα ομαδικής ταχύτητας (team racing) που συναγωνίζονται ανά τρία με τις ομάδες τους (πιλότος και μηχανικός) για την γρηγορώτερη κάλυψη των 10 χιλιομέτρων, μαζί με τους υποχρεωτικούς ανεφοδιασμούς.

Τηλεκατευθυνόμενα

Συναρπαστικώτερα όμως είναι σίγουρα τα τηλεκατευθυνόμενα (radio control, R/C), που ελέγχονται με ηλεκτρομαγνητικά κύματα και εκτελούν τις εντολές του αερομοντελιστή/πιλότου με πολύ μεγάλη ακρίβεια. Ο χειριστής ενός τηλεκατευθυνόμενου μοντέλου κρατάει στα χέρια του τον πομπό του συστήματος τηλεκατεύθυνσης και κινώντας τους κατάλληλους μοχλούς στέλνει σήμα στον δέκτη που είναι στο μοντέλο. Ο δέκτης στέλνει σήμα να κινηθούν οι κεφαλές των σερβομηχανισμών (γνωστότερα σαν σέρβο) που είναι μέσα στο μοντέλο. Τα σέρβο με την σειρά τους κινούν τα πηδάλια, αυξομειώνουν τις στροφές του κινητήρα (στα μηχανοκίνητα), ανεβο-κατεβάζουν το σύστημα προσγείωσης και ότι άλλο χρειάζεται για μία ρεαλιστική πτήση. Με τον τρόπο αυτό ο χειριστής απογειώνει το μοντέλο του, το οδηγεί σε απλούς ή ακροβατικούς ελιγμούς και τέλος το προσγειώνει.

Οι τύποι των δημοφιλέστερων τηλεκατευθυνόμενων μοντέλων είναι τα μηχανοκίνητα, τα ανεμόπτερα, και τα ελικόπτερα. Τα ανεμόπτερα ανεβαίνουν ψηλά με πολούς τρόπους (ρυμούλκηση με αεροπλάνο, εκτόξευση με καταπέλτη, ή με βοηθητικό κινητήρα). Αν βρίσκεσαι στην πλαγιά ενός λόφου αρκεί ένα απλό σπρώξιμο. Μετά οδηγούνται στα σημεία που υπάρχουν ανοδικά ρεύματα του αέρα για να παρατείνουν την διάρκεια της πτήσης τους. Αν βρούν κατάλληλες συνθήκες μπορούν να μείνουν στον αέρα ακόμα και ολόκληρη την ημέρα ή να ταξιδέψουν μεγάλες αποστάσεις. Οταν εξαντληθούν τα περιθώρια ύψους, οδηγούνται στο σημείο προσγείωσης με θαυμαστή ακρίβεια.

Στις κατηγορίες των μηχανοκίνητων διακρίνουμε τα ακροβατικά (aerobatics) και τα ταχύτητας σε κλειστή διαδρομή (pylon racers). Τέλος τα τηλεκατευθυνόμενα ελικόπτερα έγιναν προσιτά στο ευρύ κοινό την δεκαετία του '80. Είναι αριστουργήματα της τεχνολογίας, με δυνατότητα να κάνουν και αυτά ασκήσεις ακριβείας και ακροβατικούς ελιγμούς, ακόμα και να προσγειωθούν με σβηστό κινητήρα.

Πρωτότυπα και Μακέττες

Τα περισσότερα μοντέλα που βλέπουμε καθημερινά στο μοντελοδρόμιο, χαρακτηρίζονται ως σπορ (sport). Δεν ανήκουν σε καμμιά ιδιαίτερη κατηγορία, απλά σχεδιάστηκαν από τους αερομοντελιστές με μοναδικό κριτήριο την ευχαρίστηση που νοιώθουν από την κατασκευή και την πτήση τους. Δεν είναι όμως και λίγα τα πρωτότυπα μοντέλα (prototypes) που έχουν σχεδιαστεί για να πετύχουν επιδόσεις (διάρκεια, ταχύτητα, ακροβασία), σύμφωνα με τις προδιαγραφές των αγωνιστικών κανονισμών.

Μακέττες

Παράληλλα βλέπουμε και μοντέλα που είναι απομιμήσεις μεγάλων αεροπλάνων. Οταν το μοντέλο μοιάζει με κάποιο υπαρκτό αεροπλάνο, σύγχρονο ή όχι, λέμε ότι είναι η μακέττα αυτού του αεροπλάνου. Συνήθως επικρατεί ο όρος scale που σημαίνει κλίμακα επειδή οι μακέττες κατασκευάζονται με βάση μία κλίμακα σμίκρυνσης.

Ανάλογα με την πιστότητα, την αυθεντικότητα και το πλήθος των λεπτομερειών που έχει η μακέττα, χαρακτηρίζεται σε sport scale (όπου το μοντέλο έχει μία απλή γενική ομοιότητα με το αεροπλάνο χωρίς πολλές λεπτομέρειες) ή σε αγωνιστικό scale (όπου το μοντέλο είναι πιστό αντίγραφο του αεροπλάνου, με όλες τις κατασκευαστικές και λειτουργικές λεπτομέρειες).

Διάφορες άλλες ομάδες μοντέλων

Νοσταλγίες

Τελευταία, η εποχή μας γέμισε με νοσταλγούς του παρελθόντος, που ξαναζωντανεύουν τα σχέδια που είχαν κυκλοφορήσει πριν πολλά χρόνια - ακόμα και στα πρώτα βήματα του αερομοντελισμού - και όπως είναι αναμενόμενο, με τα μοντέρνα υλικά και συστήματα οδήγησης απολαμβάνουν αποδοτικές πτήσεις, που δεν μπορούσαν να φανταστούν την εποχή εκείνη. Αυτά τα μοντέλα είναι γνωστά σαν αντίκες (antiques, oldtimers, vintage).

Πειραματικά και ανορθόδοξα

Τέλος θα ήταν μεγάλη παράλειψη αν δεν αναφέραμε και την μεγάλη ποικιλία ανορθόδοξων και πειραματικών σχεδίων (experimental), που δείχνουν το πείσμα του αερομοντελιστή να σηκώσει στον αέρα κάθε πρωτοποριακή ιδέα.

Το μέγεθος

Πόσο μεγάλα ή πόσο μικρά μπορεί να είναι τα αερομοντέλα μας; Με την εξέλιξη και την διαθεσιμότητα των μοντέρνων κατασκευαστικών υλικών τα όρια αυτά συνεχώς διευρύνονται. Προς τα κάτω, υπάρχουν τηλεκατευθυνόμενα ικανά πλέον να πετάξουν σε εσωτερικούς χώρους. Ηδη υπάρχουν μοντέλα ελαφρύτερα από 10 γραμμάρια που πετάνε άνετα μέσα σε ένα μεγάλο δωμάτιο. Προς τα επάνω έχουν εμφανισθεί αεροπλάνα scale σε κλίματα το 1/2 του πραγματικού, που σε ένα ανεμόπτερο αντιστοιχεί σε εκπέτασμα 8 μέτρων περίπου. Με την αντίστοιχη σμίκρυνση των υπερελαφρών αεροσκαφών κάποια μέρα δεν θα ξέρουμε αν το αεροσκάφος είναι ένα μεγάλο μοντέλο ή αν το μοντέλο είναι ένα μικρό αεροσκάφος.

Αλλες μορφές αερομοντελισμού

Μία ακόμα μεγάλη πτυχή του αερομοντελισμού είναι ο πυραυλομοντελισμός που ασχολείται με τα μοντέλα των ρουκετών (model rockets), που όμως δεν θα μας απασχολήσουν εδώ.

Τέλος πολλοί νέοι γνώρισαν τον αερομοντελισμό συναρμολογώντας στατικά μοντέλα από πολυστερίνη, ομοιώματα κι αυτά γνωστών αεροπλάνων. Οπως συνάγεται από την ονομασία τους, δεν έχουν πτητικές ικανότητες. Ο πλαστικομοντελισμός, όπως συνηθίζουμε να ονομάζουμε αυτή την κατηγορία, αποτελεί μία ξεχωριστή πλευρά του χόμπυ μας, και καλύπτει εξ' ίσου μεγάλο πεδίο, αλλά ούτε αυτός θα εξεταστεί σε αυτές τις ιστοσελίδες.

Επόμενο Κεφάλαιο

Πρώτη σελίδα/Home Περιεχόμενα

Επόμενο Κεφάλαιο
Πρώτη σελίδα/Home	Περιεχόμενα