H Εγκατάσταση
του Συστήματος
της Τηλεκατεύθυνσης

[ Επιλογή Α' Μέρος ] - [ Επιλογή Β' Μέρος ]

Η ασφάλεια της πτήσης ενός τηλεκατευθυνόμενου μοντέλου εξαρτάται από την ασφαλή λειτουργία του συστήματος της τηλεκατεύθυνσης, και σε επέκταση αυτή εξαρτάται από την σωστή τοποθέτησή της στο μοντέλο.
Αυτή η τοποθέτηση δεν είναι εργασία που μπορεί να τελειώσει σε ένα απόγευμα. Πολλές φορές ούτε ο προγραμματισμός της εγκατάστασης δεν τελειώνει τόσο γρήγορα. Τα σημεία που πρέπει να προσέξεις είναι:

η σωστή κατανομή της μάζας των επί μέρους εξαρτημάτων
η πιστή και ασφαλής μετάδοση των κινήσεων, και
η προστασία των ηλεκτρονικών από τους κραδασμούς, τη σκόνη, τα λάδια και από μια πιθανή πρόσκρουση στο έδαφος.

Η προστασία του δέκτη

Αν και είναι το πιο ευαίσθητο τμήμα του συστήματος, σπάνια προστατεύεται όπως πρέπει.

Τύλιξε φύλλα σφουγγάρι γύρω από τον δέκτη ή άνοιξε μια θήκη σε ένα παχύ σφουγγάρι. Βάλε όσο σφουγγάρι χρειάζεται για να συμπληρωθεί ο χώρος μεταξύ των τοιχωμάτων. Αν το σφουγγάρι δεν είναι αρκετό ίσως μετακινείται μέσα στον χώρο και χτυπιέται στα τοιχώματα. Αν συμπιέσεις περισσότερο σφουγγάρι θα μειωθεί η προστατευτική του ικανότητα.
Κατάλληλα είναι όλα τα απορροφητικά σφουγγάρια. Ακατάλληλα είναι η διογκομένη πολυστερίνη και η διογκομένη πολυουρεθάνη, ενώ αμφίβολη προστασία παρέχουν ο χοντρός λαστιχένιος μονωτικός σωλήνας και το νάϋλον με τις φυσαλίδες.
Οσο πιο πυκνή ή απλαστική είναι η μάζα του υλικού, τόσο πιο μικρή είναι η προστασία του από τους κραδασμούς.

Η ανάπτυξη της κεραίας

Η κεραία πρέπει να αναπτυχθεί σε ευθεία χωρίς να παρατεντωθεί. Για να μην επηρεαστεί η ικανότητα λήψης του σήματος απομάκρυνε την κεραία, όσο γίνεται από τη μπαταρία, τα καλώδια, και τις μεταλλικές ντίζες. Για τον ίδιο λόγο μην φέρεις ποτέ το τελευταίο κομμάτι της κεραίας προς τα εμπρός, παράλληλα με το υπόλοιπο. Το διπλό καλώδιο είναι σαν να μην υπάρχει, δηλαδή σαν να το είχες κομμένο.

Αν η κεραία είναι πολύ μακρυά, καλύτερα να την αναπτύξεις σε σχήμα "Γ"

Σε πολλούς τύπους μοντέλων, όπως τα ανεμόπτερα, συνηθίζεται να αναπτύσουμε την κεραία μέσα στην άτρακτο, σε ένα λεπτό σωληνάκι. Μην αναπτύξεις την κεραία μέσα στο μοντέλο αν η άτρακτος είναι από νήματα άνθρακα (carbon fiber), ή έχει επικαλυφθεί με μεταλλικό φιλμ ή έχει βαφεί με μεταλλικό χρώμα, γιατί όλα αυτά επενεργούν σαν "κλωβός" και μειώνουν την ικανότητα λήψης της κεραίας. Σε αυτή την περίπτωση βγάλε την κεραία έξω από την άτρακτο και άφησε την να κρέμεται.

Για να μην τσακίσει ή κοπεί το καλώδιο της κεραίας από τους κραδασμούς, στο σημείο που βγαίνει από την άτρακτο, πέρνα την μέσα από ένα μικρό κομμάτι από σωληνάκι καυσίμου (5-6 εκ). Επίσης στο τμήμα της κεραίας που βρίσκεται μέσα στην άτρακτο πέρνα την ανάμεσα από τις δύο τρύπες ενός κουμπιού, για να μη τραβιέται το καλώδιο απ' ευθείας από τον δέκτη και ξεκολλήσει.

Απαγορεύεται αυστηρά να αλλάξεις το μήκος ή το πάχος του καλώδιου της κεραίας γιατί από αυτό εξαρτάται ο συντονισμός του δέκτη, και κατ' ακολουθία η εμβέλεια του συστήματος.

Η μπαταρία

Εστω κι αν η μπαταρία βρίσκεται μέσα σε πλαστική θήκη δεν πρέπει να ρίχνεται "χύμα" στη θέση της. Εκτός του ότι μπορεί να μετακινηθεί στην πτήση, αλλάζοντας την θέση του ΚΒ, υπάρχουν πάντα αυξημένες πιθανότητες να ξεκολλήσει κάποιο καλώδιο από τους κραδασμούς. Προστάτεψέ την με σφουγγάρι όπως το δέκτη. Δέσε γύρω της ένα σπάγγο για να την τραβάς έξω από την θέση της. Μην την τραβάς από τα καλώδια.

Ο διακόπτης

Βίδωσε τον διακόπτη σε θέση με εύκολη πρόσβαση που όμως δε θα κινδυνεύει να ποτίσει από τα λάδια της εξάτμισης. Ελεγξε ότι ο διακόπτης κάνει ανεμπόδιστα όλη την διαδρομή του. Η κατεύθυνση που θα ανοίγει και θα κλείνει είναι θέμα προτίμησης και συνήθειας. Ακολούθησε όμως την ίδια διάταξη σ'όλα τα μοντέλα σου για να διαπιστώνεις χωρίς σκέψη αν είναι ανοικτός ή κλειστός.

Αριστερά: τοποθέτηση του διακόπτη στο πλαϊνό της ατράκτου - ο χειρισμός του γίνεται με άμεση επαφή στην κεφαλή του.
Δεξιά: τοποθέτηση του διακόπτη στο εσωτερικό της ατράκτου - ο χειρισμός του γίνεται με ένα συρματάκι που βγαίνει από το πλαϊνό.

Η τοποθέτηση των σέρβο

Τα σέρβο δεν πρέπει να ακουμπούν στην άτρακτο, η δε μεταξύ τους απόσταση να είναι όση χρειάζεται για να μην εμποδίζεται η ελεύθερη κίνηση των κεφαλών τους και των ντιζών. Συνήθως τα σέρβο βιδώνονται σε βάση από κόντρα πλακέ ή από πλαστικό (προσφέρεται από τον κατασκευαστή) και αυτή στη συνέχεια θα βιδωθεί σε πήχεις από σκληρό ξύλο στην άτρακτο.

Για να μη μεταδίδονται οι κραδασμοί του κινητήρα, τα σέρβο αναρτώνται σε τέσσερα λαστιχένια μπλοκ στα οποία παρεμβάλλεται από ένα κυλινδρικό μεταλλικό παρέμβυσμα για να τα προστατεύει από το υπερβολικό σφίξιμο.

Καταλληλότερες για την στήριξη στο ξύλο είναι οι λαμαρινόβιδες γιατί δεν ξεβιδώνουν με τους κραδασμούς. Αν η βάση των σέρβο είναι από μαλακό κόντρα πλακέ, χύσε μέσα στις τρύπες λεπτή κυανοακρυλική κόλλα να σκληρύνει το ξύλο. Στις πλαστικές βάσεις βάζουμε βίδες με λεπτό σπείρωμα.

Οι ντίζες & τα χορν

Ο συνδυασμός ενός ξύλινου πήχυ με δύο σύρματα στα άκρα του δίνει θεωρητικά μία άκαμπτη ντίζα, αλλά χρειάζεται χώρο για να μην τρίβεται σε άλλη ντίζα ή στα τοιχώματα. Για να μην έχει τζόγους, τα τσακίσματα του μεταλλικού μέρους που βγαίνει από την άτρακτο πρέπει να είναι σε σχήμα πεπλατυσμένου "Ζ".

Σε μικρά μοντέλα που δεν έχουν την πολυτέλεια ακρόντηζου με ρύθμιση, τσακίζουμε το μεταλλικό μέρος της ντήζας σε σχήμα ανοιχτού "Ζ" το οποίο ανάλογα με τις γωνίες των τσακισμάτων ορίζει και το τελικό μήκος της ντήζας.

Πολύ δημοφιλής είναι και η εύκαμπτη ντίζα, που την λέμε και φιδάκι. Αυτή αποτελείται από ένα εξωτερικό σωληνάκι (οδηγός) στο εσωτερικό του οποίου σύρεται ένα άλλο εύκαμπτο υλικό, είτε πλαστικό σωληνάκι, είτε ψιλό ατσαλόσυρμα, είτε ψιλό συρματόσχοινο. Ο εξωτερικός οδηγός πρέπεινα κολληθεί στους νομείς ή στο εσωτερικό των πλαϊνών του σκελετού, για να μη κάμπτεται κάτω από τα φορτία. Η ντίζα αυτή δεν πρέπει να κάμπτεται περισσότερο, απ' ότι επιτρέπει το πάχος της, και η τριβή του εσωτερικού υλικού.

Τα χορν (μοχλοί) επιλέγονται σε συνδυασμό με τα ακρόντηζα. Δημοφιλέστερα χορν είναι τα πλαστικά σε σχήμα "Γ" ή "Τ". Αν οι βίδες στερέωσης παίρνουν και παξιμάδι, ασφάλισε τα με μια σταγόνα απλής κόλλας ή μαλακού "Loctite". Οταν το πηδάλιο είναι από πολύ μαλακή μπαλσα, ενίσχυσε τις δύο πλευρές του με ψιλό κόντρα πλακέ ή υαλοϋφασμα.

Αν βάλεις μεταλλικά ακρόντηζα σε μεταλλικά χορν πιθανόν η τριβή τους να κάνει παράσιτα στο δέκτη. Γι' αυτό τα μεταλλικά ακρόντηζα συνδυάζονται με πλαστικά χορν ή το αντίστροφο. Πλαστικά ακρόντηζα σε πλαστικά χορν είναι αποδεκτός συνδυασμός αλλά έχουν αυξημένες τριβές και χρειάζεται μία ελαφρά λίπανση.

Για τα πηδάλια κλίσης υπάρχουν ειδικά χορν με συνδυασμό μεταλλικού σύρματος και μεταλλικής ή πλαστικής κεφαλής. Χρειάζονται δύο χορν σε κατοπτρική σχέση, ένα αριστερό και ένα δεξί. (Το σχήμα δείχνει τις ποικιλίες της μίας πλευράς).

Το μπράτσο του καρμπυρατέρ δεν επιλέγεται. Απόφυγε το μεταλλικό ακρόντηζο στο μεταλλικό μπράτσο, για να μην παράγονται παράσιτα από την τριβή μεταξύ τους, αν και τα μοντέρνα συστήματα δεν επηρεάζονται από αυτό το παράσιτο. Πολύ καλή λύση είναι το ball link.

Το απλούστερο ακρόντηζο γίνεται τσακίζοντας το σύρμα της άκρης της ντίζας σε σχήμα "Γ" ή "Ζ". Το πρώτο ασφαλίζει με ειδική πλαστική ασφάλεια, ή άλλους τρόπους. Το δεύτερο είναι αυτασφαλιζόμενο.

Για να τσακίσεις το σύρμα σε δύο ορθές γωνίες (πολύ κοντά η μία με την άλλη), χρησιμοποίησε την ειδική πένσα που το τσακίζει με μία κίνηση, ή ακολούθησε τις φάσεις που δείχνει το σχήμα: 1.κάνε το πρώτο τσάκισμα, 2. κάνε το δεύτερο τσάκισμα σε άλλο επίπεδο, 3. στρίψε την τσακισμένη άκρη να έρθει στο ίδιο επίπεδο με το πρώτο τσάκισμα.

Ορισμένες πλαστικές φουρκέτες έχουν αυτασφαλιζόμενο πείρο. Οι μεταλλικές ασφαλίζονται γλυστρώντας γύρω τους ένα κομμάτι από σωληνάκι καύσιμου και κοντράροντας στην βόλτα τους ένα παξιμάδι. Οσες πλαστικές δεν έχουν αυτασφαλιζόμενο πείρο ασφαλίζονται και αυτές με σωληνάκι, αλλά δεν χρειάζεται παξιμάδι, αν οι βόλτες είναι σφιχτές.

Οι στρογγυλές κεφαλές των servo, πρέπει να κοπούν κατάλληλα για να μην προσκρούουν επάνω τους τα ακρόντηζα (φουρκέτες). Τα ευθύγραμμα μπράτσα δεν έχουν αυτό το πρόβλημα αρκεί να μην επιλεγεί τρύπα πολύ κοντά στο κέντρο.
Το ακρόντηζο με την μπίλια επιτρέπει στο μπράτσο του σέρβο να περιστρέφεται σε μεγαλύτερο τόξο χωρίς πρόβλημα. Η ίδια λύση εφαρμόζεται σε πηδάλια διεύθυνσης με μεγάλη κλίση προς τα πίσω.

Η σωστή φορά κίνησης των πηδαλίων

Στα παλιά συστήματα, ή στα σημερινά φθηνά, που δεν έχουν δυνατότητα αλλαγής της φοράς περιστροφής των σέρβο, είναι προφανές ότι η πλευρά της κεφαλής του σέρβο που αρθρώνεται η ντίζα πρέπει να συνδυαστεί με την πλευρά του πηδάλιου που είναι βιδωμένο το χορν, έτσι ώστε κινώντας π.χ. το στικ του πηδάλιου διεύθυνσης δεξιά, να εκτρέπεται και το πηδάλιο δεξιά.

Επισημαίνεται ότι όλα τα σέρβο δεν περιστρέφονται προς την ίδια φορά, με το ίδιο σήμα του πομπού. Τα παλιά συστήματα επωλούντο με τέσσερα σέρβο, τρία από τα οποία έστρεφαν προς την ίδια φορά, και ένα αντίστροφα, το οποίο προορίζετο για τα πηδάλια κλίσης σε χαμηλοπτέρυγο μοντέλο.

Στα μοντέρνα συστήματα που έχουν την δυνατότητα αλλαγής της φοράς περιστροφής των σέρβο, η εγκατάσταση είναι απλή. Βάζεις την ντίζα όπου βολεύει, και αν το σέρβο γυρίζει ανάποδα από το ζητούμενο, του αλλάζεις την φορά είτε από το μηχανικό διακόπτη, είτε μέσω του προγράμματος.

Αριστερά φαίνεται η σωστή και η αντίθετη κίνηση του πηδάλιου όταν η ντίζα συνδέεται στη αριστερή και την δεξιά μεριά της κεφαλής του σέρβο. (το χορν στο πηδάλιο παραμένει στην ίδια πλευρά)
Δεξιά φαίνεται η σωστή και η αντίθετη κίνηση όταν η ντίζα παραμένει συνδεδεμένη στην ίδια μεριά της κεφαλής του σέρβο, αλλά το χορν στερεώνεται σε διαφορετική πλευρά του πηδάλιου.

Ο έλεγχος της ελεύθερης κίνησης των ντιζών

Δοκίμασε τις ντίζες με το χέρι να βεβαιωθείς ότι κινούνται σε όλη την ωφέλιμη διαδρομή τους χωρίς τριβές. Σύνδεσε τις ντίζες στα σέρβο και κίνησέ τα μέσω του συστήματος σε όλη την διαδρομή τους, συμπεριλαμβανομένης και της διαδρομής των τριμ.

Αν στις οριακές θέσεις ενός σέρβο ή στο κέντρο του ακούγεται ένα βούϊσμα, είναι σημάδι ότι ένα σημείο της συνδεσμολογίας ή της άρθρωσης το εμποδίζει να ολοκληρώσει ελεύθερα την εντολή της διαδρομής του. Οταν ένα σέρβο έχοντας εντολή να στρίψει δεν μπορεί να ανταποκριθεί, γιατί το εμποδίζει μία εξωτερική αιτία (ντίζα, πηδάλιο, μεντεσέδες), τότε τραβάει συνεχώς πολύ ρεύμα, αδειάζει τις μπαταρίες και φυσικά φθείρεται. Αυτό συμβαίνει πολύ συχνά στο σέρβο του καρμπυρατέρ ή του ανασυρόμενου συστήματος τροχών, από κακή ρύθμιση.

Συμμετρική ή ασύμμετρη κίνηση

Αλλες φορές θέλουμε το πηδάλιο να κινείται συμμετρικά γύρω από την ουδέτερη θέση του, και άλλες φορές θέλουμε να κινείται άνισα. Το θέμα αυτό αναλύεται στο ιδιαίτερο κεφάλαιο "Συμμετρική και ασύμμετρη κίνηση πηδαλίων"

Η ρύθμιση των κινήσεων

Οσο η ντίζα συνδέεται σε πιό εξωτερική τρύπα στο μπράτσο του σέρβο, ή σε πιό εσωτερική στο χορν, η κίνηση του πηδάλιου είναι περισσότερο αυξημένη.
Οσο η ντίζα συνδέεται σε πιό εσωτερική τρύπα στο μπράτσο του σέρβο, ή σε πιό εξωτερική στο χόρν, η εκτροπή του πηδάλιου είναι πιό μειωμένη.

Ρύθμισε τις εκτροπές των πηδαλίων σύμφωνα με τις οδηγίες που συνοδεύουν το σχέδιο. Αν το σύστημά σου έχει dual rate ρύθμισε αρχικά την μικρή κίνηση στο 70-75% της μεγάλης. Μετά μπορείς να ξαναρυθμίσεις ανάλογα με την αντίδραση του αεροπλάνου.

Το βαρελάκι του καρμπυρατέρ πρέπει να είναι ανοιχτό όταν το στικ και το τριμ του είναι μπροστά (3) και να κλείνει όσο χρειάζεται για ασφαλές ρελαντί, όταν το στικ τραβηχτεί όλο (2) με το τριμ μπροστά. Οταν τραβήξεις πίσω και το τριμ, ο κινητήρας πρέπει να σβήνει.(1)