Μπαταρίες #3

Φορτιστές


[ #1-Γενικά περί Ηλεκτρικών Στοιχείων ] - [ #2-Φόρτιση ]- [ #4-Εκφόρτιση-Εκφορτιστές-Cyclers ] - [ #5-Συσ. Ni-Cd ] - [ #6-Συσ. Ni-MH ]
[ #7-Συσ. Λιθίου ] - [ #8-Συσ. Μολύβδου ] - [ #9-Συχνές ερωτήσεις ] - [ #10-Τροφοδοσία συστημάτων Τ/Κ ]

Οι προϋποθέσεις για μία σωστή φόρτιση είναι:

  • να ελέγχουμε το ρεύμα της φόρτισης
  • να ελέγχουμε τον χρόνο της φόρτισης
  • να ελέγχουμε άλλους παράγοντες για την ασφαλή διεκπεραίωση της φόρτισης
Χωρίς μηχανικό ή ηλεκτρονικό έλεγχο η διαδικασία της φόρτισης, ιδίως η ανάγκη να διακοπεί όταν φθάσει στο τέλος της, επαφίεται στον ανθρώπινο παράγοντα. Επειδή αυτό είναι πολύ κουραστικό, και δεν εξασφαλίζει 100% ασφάλεια, στρεφόμαστε σε μηχανήματα που καλύπτουν αυτές τις προϋποθέσεις και που λέγονται φορτωτικά ή φορτιστές, αν και τις περισσότερες φορές αναφερόμαστε σ΄αυτούς με τον λανθασμένο όρο "φορτωτές".
Αλλά ακόμα και με την βοήθεια ενός φορτιστή, ο ανθρώπινος παράγοντας είναι σημαντικός για την παρακολούθηση της πορείας της φόρτισης.

Παράμετροι στην επιλογή του φορτιστή

Για να επιλέξεις τον κατάλληλο φορτιστή για τον τύπο (ή τους τύπους) του συσσωρευτή που σε ενδιαφέρει, δεν αρκεί να γνωρίζεις μόνο με πoιόν από τους παραπάνω τρόπους λειτουργεί, αλλά πρέπει να συνεκτιμήσεις και τα εξής στοιχεία:
  • Τις δυνατότητες τροφοδοσίας του φορτιστή από διάφορες πηγές ενέργειας
  • Τους τύπους των συσσωρευτών που μπορεί να φορτίσει
  • Τον αριθμό στοιχείων που μπορεί να φορτίσει για κάθε τύπο συσσωρευτή
  • Τον αριθμό των εξόδων/αριθμό μπαταριών που μπορεί να φορτίσει ταυτόχρονα.
  • Την μέγιστη ένταση που μπορεί να δώσει σε κάθε έξοδο ταυτόχρονα ή μεμονωμένα
  • Τους ελέγχους που διαθέτει για την ασφαλή διεκπεραίωση και τερματισμό της φόρτισης
  • Αν έχει ή δεν έχει ρυθμιζόμενη ένταση ρεύματος φόρτισης.
  • Αν έχει όργανα ένδειξης των παραμέτρων και της πορείας της φόρτισης.
  • Αν είναι computerized, και αν έχει θύρα για σύνδεση με PC.
  • Αν μπορεί να κάνει και εκφόρτιση
  • Το μέγεθός του
  • Τον τρόπο ψύξης του

Φορτιστές που προσφέρονται με το σύστημα τηλεκατεύθυνσης

Τα περισσότερα συστήματα τηλεκατεύθυνσης προσφέρουν μαζί στο κουτί και ένα φορτιστή, που μπαίνει απ' ευθείας στην πρίζα του τοίχου, και έχει δύο εξόδους, μία για την μπαταρία του πομπού, και μία για την μπαταρία του δέκτη. Η φόρτιση και των δύο μπορεί να γίνεται ταυτόχρονα.
Οι φορτιστές αυτοί είναι διαφόρων ποιοτήτων και δυνατοτήτων. Λογικά προορίζονται να φορτίζουν μπαταρίες Νικελίου - Καδμίου με την κλασσική μέθοδο φόρτισης (ρεύμα C/10, για 14-16 ώρες). Αναγράφουν στο περίβλημά τους την ένταση σε κάθε έξοδο, και πάλι λογικά αυτό θα είναι το C/10 των δύο μπαταριών που έχει το σύστημα όπως έρχεται από το εργοστάσιο, αλλά μη το θεωρήσεις δεδομένο.
Για παράδειγμα αν η μπαταρία του δέκτη είναι 500mAh ο φορτιστής σε αυτή την έξοδο θα δίνει ρεύμα 50mA. Αυτή η έξοδος μπορεί να φορτίσει από μία μπαταρία 250 mAh με διπλάσιο ρυθμό έως και μία 700 mAh με αργό ρυθμό, αλλά δεν είναι κατάλληλη για μία 1000 mAh ή μεγαλύτερη.
Αν πάλι η μπαταρία του δέκτη είναι 1000mAh και η έξοδος του φορτιστή δίνει 100 mA θα μπορεί να φορτίσει από 500 mAh σε διπλάσιο ρυθμό, έως 1400 mAh σε αργό ρυθμό.
Προϋπόθεση και στα δύο παραδείγματα ότι οι μπαταρίες έχουν τον ίδιο αριθμό στοιχείων. Συνήθως αυτοί οι φορτιστές δεν μπορούν να φορτίσουν μπαταρία δέκτη με 5 στοιχεία (στον πομπό δεν αλλάζει ο αριθμός των στοιχείων).

Ενα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι διάφοροι κατασκευαστές συστημάτων έχουν μοιραστεί ανοήτως την επιλογή της πολικότητας των βυσμάτων φόρτισης και των αντίστοιχων επαφών στην πλευρά των πομπών. Οι μισοί κατασκευαστές έχουν "θετικό" τον εσωτερικό πόλο του ομοκεντρικού βύσματος, ενώ οι άλλοι μισοί το εξωτερικό σώμα. Υπάρχουν εύκολοι τρόποι να αντιστραφούν οι πολικότητες στα βύσματα των φορτωτών (μόνιμα ή περιστασιακά), και να είναι συμβατοί και με τις δύο κατηγορίες.

Τι πρέπει να γνωρίζεις ακόμα;

Δεν θα ήταν έκπληξη αν λέγαμε ότι υπάρχουν και φθηνοί φορτιστές.
Το πιό φθηνό κύκλωμα φόρτισης, που είδαμε σε Αμερικάνικο σύστημα τηλεκατεύθυνσης το έτος 1968, είχε μία αντίσταση για να ρίχνει την τάση από τα 110 Volts, και μία δίοδο για να φιλτράρει τους αρνητικούς παλμούς. Το κύκλωμα αυτό ήταν μέσα στον πομπό. Για να λειτουργήσει έπρεπε να φορτίζουν ταυτόχρονα και οι δύο συσσωρευτές (πομπού και δέκτη) εν σειρά. Αν προσθέσει κανείς και την ποιότητα των συσσωρευτών Ni-Cd της εποχής εκείνης, θα αντιληφθεί γιατί χάλασαν πολύ γρήγορα.

Αλλά και σήμερα υπάρχουν φθηνοί φορτιστές που περιλαμβάνουν τα ελάχιστα απαραίτητα: ένα μετασχηματιστή, ένα κύκλωμα ανόρθωσης και αντιστάσεις για μία ένταση περίπου από το C/10 έως το C/5, οι οποίοι δεν μπορούν να εξασφαλίσουν σταθερή ένταση σε όλη την διάρκεια της φόρτισης.

Φορτιστές για μπαταρίες συστημάτων με μεγαλύτερες δυνατότητες

Στην αγορά υπάρχει πλήθος καλών φορτιστών για μπαταρίες πομπού και δέκτη, με δύο ή περισσότερες εξόδους.
Συμφέρουν οι φορτιστές με ρυθμιζόμενη (-νες) ένταση (-σεις), και τουλάχιστον ένα ενσωματωμένο μιλιαμπερόμετρο.
Αν οι έξοδοι έχουν ήδη καλώδια, συστήνουν να συνδέσεις μόνιμα τα αντίστοιχο πριζάκι και βύσμα για το σύστημά σου, ώστε να μην κινδυνεύεις να αντιστρέψεις κατά λάθος την πολικότητα. Αν έχουν στρογγυλές υποδοχές για μπανάνες, μπορείς να φτιάξεις αντίστοιχα καλώδια για περισσότερες μάρκες συστημάτων, ή να αγοράσεις έτοιμα τα αυθεντικά.

Περιορισμοί και συνδυασμοί

Οι φορτιστές με περισσότερες των δύο εξόδων μπορούν να φορτίσουν ταυτόχρονα τον αντίστοιχο αριθμό μπαταριών, αλλά έχουν περιορισμό στην μέγιστη (αθροιστικά) ένταση που δεν πρέπει να ξεπεράσεις.

Παράδειγμα :

Εστω ότι ένας φορτιστής έχει εξόδους για 30 mA, 50 mA, 50 mA, 100 mA, 200 mA, και 500 mA, και αθροιστικό όριο εντάσεων τα 500 mA.
Επιτρέπεται να λειτουργήσεις και τις πρώτες πέντε εξόδους ταυτόχρονα, αφού το άθροισμά τους 430 mA δεν ξεπερνάει το όριο των 500 mA, αλλά αν χρησιμοποιήσεις την έξοδο με τα 500 mA αυτή θα είναι και η μοναδική έξοδος που θα λειτουργεί. Δεν κάνει να τον επιβαρύνεις ταυτόχρονα και με άλλα φορτία.

Οταν οι φορτιστές αυτοί έχουν τον ένα πόλο κοινό μπορείς να κάνεις συνδυασμούς των εξόδων τους, για να φορτίσεις με διαφορετικές εντάσεις. Ετσι, αν ο κοινός πόλος είναι ο αρνητικός, μπορείς να γεφυρώσεις δύο ή περισσότερες θετικές εξόδους και να πάρεις το άθροισμα των αναγραφόμενων εντάσεων.

Παράδειγμα :

  • Αν θέλεις να φορτίσεις με 150 mA θα επιλέξεις 100 mA και 50 mA
  • Αν θέλεις να φορτίσεις με 80 mA θα επιλέξεις 50 mA και 30 mA
  • Αν θέλεις να φορτίσεις με 180 mA θα επιλέξεις 100 mA και 50mA και 30mA
  • Αν θέλεις να φορτίσεις δύο μπαταρίες με 100 mA την κάθε μία, θα επιλέξεις για την μία την αυτούσια έξοδο με τα 100mA, και για την άλλη τις δύο με 50 mA και 50 mA, κ.ο.κ.
Επιτρέπεται να κάνεις ότι συνδυασμούς θέλεις αλλά κάθε θετική έξοδος θα επιλέγεται για μία μπαταρία μόνο. Δεν μπορείς να έχεις κοινή επαφή δύο μπαταριών σε μία θετική έξοδο.

Αν θέλεις να φορτίσεις μπαταρίες με χωρητικότητες που δεν αντιστοιχούν σε αυτούσια έξοδο ή σε συνδυασμό τους, θα επιλέξεις την πλησιέστερη ένταση στην θεωρητική, με αντίστοιχη αυξομείωση του χρόνου φόρτισης.

Παράδειγμα :

  • για 600 mAh μπορείς να επιλέξεις τα 50 mA ή τα 50 mA και 30 mA (80 mA)
  • για 900 mAh τα 100 mA, ή τα 50 mA και 30 mA (80 mA)
  • για 1400 mAh τα 200mA ή τα 100mA και 30 mA (130 mA), ή τα 100 mA και 50 mA (150 mA), ή τα 100mA και 50mA και 50mA (200 mA), κ.ο.κ. πάντα με υπολογισμό του αντίστοιχου χρόνου φόρτισης.

Φορτιστές με την μέθοδο reflex

Αν ο πομπός σου έχει μία δίοδο για να προστατεύσει τη μπαταρία αν κατά λάθος συνδεθεί ανάποδα με τους πόλους φορτιστή, η δίοδος αυτή δεν θα επιτρέψει να περάσει ο αρνητικός παλμός και δεν θα λειτουργήσει αυτός ο τύπος του φορτιστή. Τότε μπορείς:
  • να αποσυνδέσεις την μπαταρία από τον πομπό και να την συνδέσεις απ' ευθείας στον φορτιστή.
  • να αφαιρέσεις ή να γεφυρώσεις την δίοδο (αυτό διακόπτει την εγγύηση του πομπού και φυσικά δεν προστατεύει πλέον από σύνδεση με ανάποδη πολικότητα).

Από πού τροφοδοτούνται οι φορτιστές; Υπάρχουν περιορισμοί;

Οι φορτιστές τροφοδοτούνται ή από πηγή συνεχούς ρεύματος 12 volts (μπαταρία αυτοκινήτου, ή τροφοδοτικό με σταθεροποιημένο ρεύμα), ή απ' ευθείας από το ρεύμα της πόλης (220 Volts AC, 50Hz), ή έχουν και τις δύο αυτές δυνατότητες.

Οι φορτιστές Αμερικάνικης προέλευσης που τροφοδοτούνται με ρεύμα της πόλης, απαιτούν τάση 110V. Για να χρησιμοποιηθεί ένας τέτοιος φορτιστής στην Ελλάδα, θα πρέπει να παρεμβληθεί μετασχηματιστής 220V/110V μικρής σχετικά ισχύος. Αλλά αν έχουν χρονόμετρο (ρολόϊ), τότε αυτό θα είναι ρυθμισμένο για 60 Hz ενώ στην Ελλάδα το ρεύμα έχει 50 Hz.
Τέλος οι φορτιστές Αγγλικής προέλευσης που δέχονται 220-240 V, έχουν φις που δεν ταιριάζει στις Ελληνικές πρίζες. Η θα βρείς το αντίστοιχο adaptor, ή θα το αντικαταστήσεις με ένα από τα "Ελληνικά" φις, χάνοντας την εγγύηση του φορτιστή.

Καυτές συμβουλές για τον έλεγχο της φόρτισης

Σε κάθε περίπτωση που ο φορτιστής δεν έχει δικό του μιλλιαμπερόμετρο, σου προτείνουμε να παρεμβάλλεις εσύ ένα (σε σειρά στο ένα καλώδιο μεταξύ φορτωτή και μπαταρίας), για να ελέγχεις την ένταση του ρεύματος σ' όλη την διάρκεια της φόρτισης.

Ο χρόνος της φόρτισης εξαρτάται από την αδιάκοπη παροχή του ρεύματος τροφοδοσίας του. Αν λοιπόν ο φορτιστής τροφοδοτείται από το ρεύμα της πόλης, και το βράδυ που έχεις βάλει να φορτίσουν οι συσσωρευτές σου "κοπεί το ρεύμα", εσύ μεν θα έχεις ήσυχη την συνδείδησή σου αλλά οι συσσωρευτές δεν θα έχουν φορτιστεί τελείως.
Για να διαπιστώσεις ότι το ρεύμα της πόλης δεν διακόπηκε στην διάρκεια της φόρτισης, βάλε σε μία άλλη πρίζα ένα ηλεκτρικό ρολόϊ (όχι μπαταρίας), οπότε ο χρόνος που θα δείχνει το ρολόϊ στο τέλος της φόρτισης πρέπει να συμφωνεί με τον πραγματικό χρόνο που πέρασε.
Το ίδιο θα δείξει και ένας ηλεκτρικός χρονοδιακόπτης, τον οποίο μπορείς να βάλεις σε μία πρίζα αντί για κανονικό ρολόϊ, ή και να τροφοδοτήσεις τον φορτιστή από αυτόν προγραμματίζοντάς τον να τελειώνει η φόρτιση την στιγμή που εσύ θέλεις.

Πριν αποσυνδέσεις τους συσσωρευτές από τον φορτιστή, έλεγξε ακόμα τις ενδεικτικές λυχνίες ή το μιλιαμπερόμετρο για να διαπιστώσεις ότι δεν υπάρχει άνοιγμα στο κύκλωμα (κομμένο σύρμα, καμένη ασφάλεια, κακή επαφή). Στην περίπτωση που διαπιστώσεις κάτι τέτοιο, επειδή δεν μπορείς να ξέρεις πότε έγινε, να θεωρήσεις αυτούς τους συσσωρευτές αφόρτιστους.

Τι δεν επιτρέπεται

Δεν επιτρέπεται να συνδέσεις με ένα τυπικό φορτιστή :
  • Μπαταρίες αποτελούμενες από διαφορετικούς τύπους στοιχείων
  • Συνδυασμούς γηρασμένων και φρέσκων στοιχείων ή στοιχεία διαφορετικού κατασκευαστή
  • Ξηρά στοιχεία (μη επαναφορτιζόμενα)
  • Στοιχεία κατεστραμμένα ή με γνωστό ελάττωμα
  • Μπαταρίες που είναι ήδη φορτισμένες ή ζεστές από την χρήση.
  • Μπαταρίες που δεν αντέχουν γρήγορη ή υπερταχεία φόρτιση αν ο φορτωτής είναι σχεδιασμένος μόνο για αυτές της μεθόδους φόρτισης.

Τι να προσέξεις

  • Το σύμβολο CE δεν σημαίνει ότι επιτρέπει στον χρήστη να είναι απρόσεκτος και να παραβαίνει τις οδηγίες του κατασκευαστή.
  • Οταν γίνεται ταχεία φόρτιση να την παρακολουθείς και προσωπικά.
  • Να μην περιορίσεις τον σωστό αερισμό του φορτιστή/εκφορτιστή
  • Να απομακρύνεις από τον φορτιστή/μπαταρία εύφλεκτα αντικείμενα
  • Να μην αφήσεις τον φορτιστή στην βροχή.
  • Να ακολουθείς πάντα τις οδηγίες του κατασκευαστή των στοιχείων για τον τρόπο φόρτισης.

 

[ #1-Γενικά περί Ηλεκτρικών Στοιχείων ] - [ #2-Φόρτιση ]- [ #4-Εκφόρτιση-Εκφορτιστές-Cyclers ] - [ #5-Συσ. Ni-Cd ]
[ #6-Συσ. Ni-MH ] - [ #7-Συσ. Λιθίου ] - [ #8-Συσ. Μολύβδου ] - [ #9-Συχνές ερωτήσεις ] - [ #10-Τροφοδοσία συστημάτων Τ/Κ ]


 

Πρώτη σελίδα/Home Περιεχόμενα