Το ξύλο "Μπάλσα" [ Τα υλικά ] - [ Οι κόλλες ]

 

Το πρώτο αντικείμενο που ίσως πιάνεις κάθε φορά που αρχίζει μια νέα συναρμολόγηση είναι ένα κομμάτι μπάλσα (balsa). Τι ξέρεις για το ξύλο αυτό; Το επίσημο όνομα του είναι Ochroma Lagopus. Ανήκει στην οικογένεια Bombacaceae. Για να δεις ένα δέντρο μπάλσα θα πρέπει να ταξιδέψεις έως το Εκουαντόρ, ή την Κόστα Ρίκα. Τα μικρά δενδρύλια μπάλσα είναι πάρα πολλά, σαν να βρίσκονται σε φυτώρια. Χρειάζονται όμως μια λεπτεπίλεπτη ισορροπία υγρασίας, φωτός, θερμοκρασίας και αερισμού, και γι' αυτό οι πιθανότητες να επιβιώσουν είναι πολύ μικρές. Ετσι λοιπόν, λίγα δέντρα ξεπερνούν αυτούς τους κινδύνους και μετά από 5-6 χρόνια που είναι ώριμα, βρίσκονται αραιά - αραιά μέσα στην πυκνή βλάστηση. Αριστερά: Δενδρύλια μπάλσα ενός έτους - Δεξιά: Ωριμα δένδρα μπάλσα 5 ετών (πηγή:Graupner) Το ύψος του ώριμου δέντρου φτάνει τα 15-20 μέτρα και η διάμετρος του τα 35 εκ, αλλά επειδή μεγαλώνει γρήγορα η πυκνότητα του δεν είναι ομοιογενής. Μόνο το 15-18% είναι κατάλληλο για μοντελιστική χρήση και το υπόλοιπο (πάλι μικρό ποσοστό του αρχικού κορμού) καλύπτει άλλες ανάγκες από διαστημικά οχήματα μέχρι οδοντογλυφίδες. Οι υλοτομημένοι κορμοί ψεκάζονται με φάρμακα για να μην προσβληθούν από έντομα ή μύκητες, ρίχνονται στο ποτάμι και μετά 10 - 15 μέρες φτάνουν στο πρώτο εργοστάσιο επεξεργασίας. Εκεί κόβονται, ξεραίνονται προσεκτικά σε φούρνο και διανέμονται στο εμπόριο. Σε εμάς, τους αερομοντελιστές, η μπάλσα προσφέρεται κατεργασμένη σε φύλλα, σε πηχάκια (τετράγωνα, παραλληλόγραμμα, τρίγωνα, χείλη προσβολής, χείλη εκφυγής), και σε καδρονάκια (μπλοκ) σε πλήθος διαστάσεων και πυκνοτήτων. Προσφέρεται επίσης σε μορφή κόντρα - πλακέ. Αλλά τι είναι αυτό που κάνει την μπάλσα μοναδική ? Αν και η μπάλσα δεν είναι το ελαφρύτερο ξύλο, όπως νομίζουν μερικοί, συνδυάζει την μεγάλη αντοχή με το μικρό βάρος. Εχει δηλαδή καλό λόγο αντοχή προς βάρος (Α/Β), ή αντοχή προς πυκνότητα(Α/Π). Απορροφά την κρούση και τους κραδασμούς και δεν σκευρώνει στην ζέστη, το κρύο και την μακρόχρονη αποθήκευση. Επί πλέον έχει καλά "νερά" και κόβεται, τρίβεται και κολλιέται εύκολα. Η αντοχή της μπάλσα εξαρτάται βασικά από την πυκνότητα της. Οσο μεγαλώνει η πυκνότητα, μεγαλώνει και η αντοχή αλλά ο λόγος Α/Π δεν μένει ίδιος σε όλη την κλίμακα. Συγκεκριμένα όσο προχωρούμε σε μεγαλύτερες πυκνότητας η αντοχή στις περισσότερες καταπονήσεις μεγαλώνει ακόμα περισσότερο. Στην αρχή φαίνεται λογικό ότι για τα τμήματα που δέχονται φορτία θα έπρεπε να διαλέξουμε την πυκνότερη (βαρύτερη) μπάλσα με τις μικρότερες διατομές, για να περιορίσουμε το τελικό βάρος. Οι μικρές διατομές όμως είναι τοπικά ευλύγιστες, δυσκολεύουν την συναρμολόγηση και δεν δένουν καλά τον σκελετό. Aντίθετα διαλέγοντας μεγάλες διατομές, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μικρότερες πυκνότητες, αλλά όχι τόσο μικρές που να ισοφαρίσουμε το βάρος της μικρής διατομής και ταυτόχρονα να διατηρούμε την αντοχή της, με αποτέλεσμα να βαραίνουμε χωρίς λόγο την κατασκευή. Στην πράξη για τα καταπονούμενα τμήματα (π.χ δοκοί) οδηγούμεθα σε ενδιάμεσες λύσεις διατομής-πυκνότητας, ενώ για τα υπόλοιπα που απλώς διαμορφώνουν το σχήμα (π.χ ακροπτερύγια), επιλέγουμε πάντα την ελαφρύτερη. Γενικά η προτεινόμενη διατομή της ξυλείας μπορεί να γίνει αιτία για βαρειά κατασκευή αν δεν επιλέξουμε τις ενδεδειγμένες πυκνότητες. Πρόβλημα: Πόση είναι η πυκνότητα ενός φύλλου μπάλσα 3 χιλιοστών (0,003 μ.), πλάτους 10 εκατοστών (0,1 μ.) και μήκους 100 εκατοστών (1 μ.) που ζυγίζει 39 γραμμάρια (0,039 κιλά); Λύση: Πολλαπλασίασε τις τρεις διαστάσεις του (σε μέτρα), για να βρείς τον όγκο του: 0,003 Χ 0,1 Χ 1 = 0,0003 κυβικά μέτρα Διαίρεσε το βάρος με τον όγκο 0,039/ 0,0003 = 130. Αρα η πυκνότητα του είναι 130 κιλά /κυβικό μέτρο. Οι Αγγλοσάξωνες εκφράζουν την πυκνότητα σε λίβρες ανά κυβικό πόδι (lb/cf). Στον πίνακα που ακολουθεί υπάρχουν οι αντιστοιχίες των δύο μονάδων.   Οι χρήσεις της μπάλσα ανάλογα με την πυκνότητά της Επεξήγηση: kg/m3 = κιλά ανά κυβικό μέτρο,   lb/cf = λίβρες ανά κυβικό πόδι